ÇOCUKLARDA DİŞ AĞRISI
Diş Ağrısı Neden Olur?
Diş ağrısı, diş ve çevresindeki dokulardan kaynaklanan ağrı hissine verilen isimdir. Bazen çok hafif seyredip kendiliğinden geçerken, bazen de çocuğun, dolayısıyla ailesinin yaşam kalitesini etkileyecek kadar şiddetli olabilmektedir.
Dişlerin sağlıkları bozulduğu durumlarda verebildikleri tek yanıt ağrıdır. Çocuklarda süt dişlerinde ağrının olması ya da olmaması, yetişkinlerin kalıcı dişlerinde olduğu kadar güvenilir değildir.
Doğru tanı konabilmesi için deneyimli bir pedodonti uzmanı tarafından klinik ve radyografik muayene ile aileden alınan bilgilerin harmanlanması gerekmektedir. Bazen minede sınırlı bir çürüğün şiddetli ağrısı şikayetiyle kliniğe başvurulurken bazen de çürük nedeniyle canlılığını tamamen yitirmiş bir dişte çocukların hiç ağrı hisstmediği de gözlenmektedir.
Sadece diş çürüdüğünde mi diş ağrısı olur?
Diş ağrılarının temel nedeninin diş çürüğü olmasına rağmen, diş etine yabancı bir cismin batması, yanlış fırçalama, diş etinin tahriş olması, diş çevresinde gözlenen aftlar, tekrarlayan diş sıkma/gıcırdatma hareketleri, yeni dişlerin sürmesi, diş eti apseleri, kırık dişler ve uyumsuz dolgular da diş ve çevre dokularda ağrıya sebep olabilmektedir.
Çocuğum gece uykusundan diş ağrısı ile uyandı ne yapmalıyım?
Gece uykudan uyandıran, zonklayan ağrı diş çürüğünün dişin en derin tabakasının enfekte olduğunun belirtisidir. Artık dişin yanında çevre dokuların da enfeksiyonundan bahsedilmektedir. Bu ağrı genellikle gece 02:00-03:00 civarında başlar, çocuğunuza verdiğiniz ağrı kesicilerin az da olsa etki ettiği bazen hiçbir işe yaramadığı ve anne babaların elinin kolunun bağlı olduğu bir durumdur. Bu dişlere bazen diş etinde şişlik eşlik etse de genellikle şişlik daha sonraki günlerde gözlenir. Ağrı kesici vermek, ilgili bölgeyi soğuk tutmak ağrıyı biraz hafifletir.
Çocuklar genellikle dişlerinin yükseldiğinden (büyüdüğünden) bahseder. Bazen de sıcak yiyeceklerin tüketilmesi ile ağrının başlayıp, uzun süren ağrının dişi soğutarak hafiflediğinden bahsettikleri de olur. Tedavisi röntgen çekildikten sonra köklerin durumuna, alttan gelen daimi dişin sürme zamanı da göz önünde bulundurularak süt dişi kök kanal tedavisi ya da süt dişinin çekimidir. Daimi dişlerde ise yine kök uçlarının kapalı olup olmadığına göre değişiklik gösterir ancak sadece dolgu ile tedavinin sonlandırılması beklenmemelidir.
Pedodonti uzmanının detaylı muayenesi sonunda dişe yapılacak tedavi seçenekleri sizinle paylaşılacaktır.
Yemek yedikten sonra şiddetli diş ağrıları mı oluyor?
Bu ağrı genellikle süt ve daimi azı dişleri bölgesinde birbirine komşu iki diş yüzeyinde olan çürük varlığında gözlenmektedir. İki diş arasındaki boşluklara gıda sıkıştıkça ilk önce iki diş arasındaki diş etinde hassasiyet meydana gelir. Tedavi yapılmayıp bu durum sürmeye devam ettikçe de bu dişetindeki inflamasyon, enfeksiyona dönüşür. İleri dönemlerde de dişler arasındaki kemikte yıkım gözlenir. Kemik yıkıldığında da bu boşluğa yiyecek artıklarının dolmasıyla çok şiddetli ağrı gözlenir. Hatta çocuğunuz o tarafı kullanmadığı gibi bazen de yemek yemeyi bile reddedebilir. Pulpa enfeksiyonu ağrısı ile çok karıştırılan bu ağrının ayırıcı tanısı diş içine sıkışan yiyeceğin uzaklaştırılması ile ağrının ortadan kalkmasıdır. Genellikle diş fırçalama veya kürdan ile boşluktaki artıkların çıkarılması ile ağrının geçtiğini anlatır aile. Deneyimli bir pedodonti uzmanı bu ağrının pulpa enfeksiyonundan ayırır ve kök kanal tedavisine gerek kalmadan dişi iyileştirir. Tedavisinde ise lokal anestezi altında kemik dokusunun içinde sıkışan artıkların temizlenip, çürük dişlere birbirine güzel kontağı olan dolguların yapılmasıdır.
Dolgulu diş tekrardan çürür mü? Ağrı yapar mı?
Daha önce dolgu yapılmış olan bir diş düzgün fırçalanmadığı takdirde yeniden çürür. Genellikle dolgu yapılan dişin bir daha çürümeyeceğine dair yanlış bir kanı var. Dolgunuz çürümez ama dişiniz çürür. Kırılmış ya da ağız hijyeninin tam sağlanamamasından dolayı dolgu kenarlarından yeniden çürümenin başladığı dişlerde çiğneme sırasında diş içindeki tübüler yapıda bulunan sıvı sinir üzerine baskı yapar ve diş ağrısı gözlenebilir. Bunun haricinde sızdıran dolgudan bakteri toksinleri de dişin sinir dokusunu enfekte edebilir. Ağrının karakteri etkilenen bölgeye ve sinire olan mesafesine göre farklılık göstermektedir. Sinire yaklaşıldıkça ağrı şiddetlenir ve süresi uzar, yüzeyde ise daha kısa süreli ve tolere edilebilir düzeydedir. Tedavisi alınan radyografi sonucu dolgunun çıkartılıp, çürüğün temizlendikten sonra yeniden dolgusunun yapılmasıdır.
Dolgu sonrası ağrı nedenleri nelerdir?
Dolgu yapıldıktan sonra mutlaka yükseklik kontrolü yapılmalıdır. Pedodonti uzmanı bu kapanış kontrollerini dikkatlice yapar ancak bazen lokal anestezinin etkisiyle çocuk hastalarımız doğru kapanışı veremeyebilirler. Dişler temas ettiğinde çiğneme kuvvetinin homojen bir şekilde çene kemiğine iletilmesi beklenir. Ancak yüksek olan bir dolguda ilk temas dolguya olacağı için, yemek yeme esnasındaki kuvvetin büyük bir kısmı o diş üzerinden çene kemiğine iletilecek ve diş üzerinde aşırı strese sebep olacaktır. Bu da dişte ağrı hissedilmesine sebep olacaktır. Yükseklikten kaynaklı ağrılarda dolgu uyumlaması yapıldıktan sonra ağrının geçmesi beklenmektedir.
Sinüzit olduğunda çocuğumun dişlerinin ağrıması normal mi?
Sinüzit ve grip gibi üst solunum yolunu ilgilendiren enfeksiyonlarda üst çene dişlerinde hassasiyet gösterir. Buradaki ayırıcı husus komple bir ağrıdan bahsedilmesidir. Özellikle diş köklerinin sinüsler ile komşulğu olan üst çene azı dişleri en fazla etkilenen dişlerdir. Dişler temas ettikçe oluşan basınçtan kaynaklı ağrı gözlenmesi kaçınılmazdır. Sinüslerin etkilendiği bir enfeksiyondan dolayı ağrı mevcutsa sinüzitin tedavisi ile ağrıların da geçtiği bilinmelidir.
Diş çürüğünün ilk belirtileri nedir?
Dişin mine tabakası ağız ortamı ile direkt etkileşimde olan katmanıdır ve sürekli asit ataklarına maruz kalmaktadir. Bu sebeple de diş çürükleri genellikle mineden başlar. Bu asit atakları sırasında mine yüzeyinde mineral kaybı meydana gelirken, tükürük içindeki iyonlar yeniden mine üzerine çökelerek bu kayıp giderilir. Bu kayıp ve kazanım dengede ise dişte hiçbir sorun gözlenmez.
Dişin çürümesi, bu dengenin asit atakları yönünde bozulduğunda meydana gelmektedir. Mine çürükleri genel kanının aksine önce siyah ya da sarı renkte değildir. Özellikle diş yüzeyi kuruyken diş üzerinde opak beyaz, tebeşirimsi bir görüntü ile karakterizedir. Ağrısız ve bir çöküntü de olmadığı için sizi ve çocuğunuzu rahatsız etmeyen bu lezyonlar erken müdahale edilmediğinde yaygın çürüklere dönüşebilmektedir.
Çocuğunuzun dişinde beyaz tebeşirimsi lekeler varsa vakit kaybetmeden bir pedodonti uzmanından randevu almanızı öneririz.
Ne zaman diş doktoruna gitmeliyim?
Çocuğum çikolata/şeker yediğinde, soğuk içecek içtiğinde dişi ağrıyor, kısa süre içinde geçiyor pedodonti uzmanına götürmeli miyim?
Çikolata ve şeker gibi tatlı gıdaların tüketilmesi ya da termal değişiklikler ile başlayan, kısa süreli ağrılar diş çürüğünün mine tabakasını geçip biraz daha derine indiğinde en sık gözlenen belirtilerinden biridir. Bu tabloya ağız içi muayenede genellikle çürük nedeniyle diş üzerindeki çürük de gözlenmektedir. Dişteki yıkım bu duruma geldiyse yapılacak tek şey dişin çürüğünün temizleyip dişe yeniden fonksiyon kazandıracak dolgunun yapılmasıdır. En kısa sürede bir pedodonti uzmanından randevu almanız gerekmektedir.
Diş Ağrısı Nasıl Geçer? Evde Tedavide Yapılabilecekler…
- Dişlerin arasına sıkışan bir gıdadan dolayı ağrı meydana geldiyse dişi diş ipi kullanarak ya da fırçalayarak ağrıyı geçirebilirsiniz.
- Ilık tuzlu ya da karbonatlı su ile gargara yapmak da diş üzerindeki kalıntıları uzaklaştırmada ve dolayısıyla ağrıyı azaltmada kullanılan yöntemlerden biridir. 1 çay bardağı ılık suya 1 çay kaşığı tuz ya da karbonat konarak hazırlanan çözeltiyi kullanabilirsiniz. Yutulmadığından emin olunuz.
- Şiddetli ağrılarda ağrı soğuk su ile çalkalama, dışarıdan soğuk kompres yapmak ağrıyı oldukça azaltacaktır. Her saat başı 15-20 dakika olacak şekilde temiz bir havluya sarılmış buz ile yapılan kompres ağrıyı hafifletecektir. Buzun cilde direkt temas etmemesine dikkat etmeniz gerekmektedir. Diş ağrısına bir de buz yanığının eşlik etmesini istemeyiz.
- Reçetesiz satılan ağrı kesici şuruplar doz ayarının iyi yapılması koşuluyla ağrı kontrolünde yardımcı olabilmektedir. Ağrı dinmiyor diye sürekli ilaç kullanılması yani doz aşımının çocuğunuza daha fazla zarar vereceği unutulmamalıdır.
- Karanfil yağı içindeki ojenol, ağrı kesici özelliği nedeniyle tarih boyunca diş ağrısını kesmek amacıyla kullanılmıştır. Bir pamuğa karanfil yağı damlatıp dişin üzerine koyabilirsiniz ya da birkaç damla karanfil yağını suyun içine katarak gargara yapılması ile ağrıyı azaltabilirsiniz. Çocuğunuzun yutmadığından emin olunuz.
- Dişin ya da dişeti üzerine ALKOL; KOLONYA; ASPİRİN vb. bastırılmamalıdır. Bu uygulama sonunda diş ağrısına bir de diş etindeki kimyasal yanığın ağrısı da eklenir ve çocuğunuzun ızdırabı bir kat daha artar.
- Geçici çözüm olan bu uygulamalar çocuğunuzu rahatlatsa da asıl sorun ortadan kaldırılmadan ağrı geçmeyecektir. Kesin çözüm için vakit kaybetmeden bir pedodonti uzmanından randevu alıp gerekli tedavinin yapılmasını sağlamanız gerekmektedir.
PEDODONTİ UZMANI MUAYENE EDİP REÇETE ETMEDİĞİ SÜRECE ASLA EVİNİZDEKİ ANTİBİYOTİĞİ KULLANMAYINIZ!!!
Metin Yazarı: Pedodonti Uzmanı Dr. Dt. Banu Kürkçü